چهارشنبه 5 دی 1403 |

نشست «دانشگاه و مسئله فلسطین» برگزار شد

 | تاریخ ارسال: 1403/9/25 | 
به گزارش روابط عمومی دبیرخانه جشنواره بین‌المللی فارابی، به همت دبیرخانه دائمی جشنواره بین‌المللی فارابی و پژوهشگاه مطالعات فرهنگی، اجتماعی و تمدنی نشست «دانشگاه و مسئله فلسطین» ۲۴ آذرماه با حضور و سخنرانی ابراهیم متقی؛ استاد و رئیس دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، محمدباقرخرمشاد؛ استاد علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی، فواد ایزدی؛ عضو هیئت علمی دانشگاه مطالعات جهان دانشگاه تهران، دنیل کوالیک؛ استاد حقوق بشر دانشگاه پیتسبورگ ایالت پنسیلوانیا برگزار شد. رضا صمیم؛ عضو هیئت علمی پژوهشگاه مطالعات فرهنگی، اجتماعی و تمدنی دبیر این نشست بود.
صمیم در ابتدای این نشست توضیحاتی را درباره «دانشگاه و مسئله فلسطین» ارائه کرد و گفت: آموزش عالی مسئله فلسطین را جدی نگرفته است و ضرورت دارد در این باره بحث شود که دانشگاه چگونه می‌تواند این را به یک مسئله تبدیل کند. بنابراین این نشست طراحی شد و دلیلش هم طراحی جایزه صلح و دوستی است که به فعالان حقوق بشر ذیل جایزه فارابی اعطا شد.  
خرمشاد در ادامه با طرح این سؤال که چرا دانشگاه های غربی نسبت مسئله فلسطین واکنش نشان دادند  افزود: درباره غرب می‌توان در دو سطح خرد و کلان مسئله فلسطین را بررسی کرد. در سطح خرد باید علت مطالبه دانشجویان را دید؛ آنها تقاضاهایی مبنی بر قطع حمایت آمریکا از اسرائیل و اینکه جرایم جنگی و پاکسازی نژادی در غزه رخ می‌دهد داشتند. همچنین تقاضای قطع روابط دانشگاهی با اسرائیل و افشای سرمایه‌گذاری‌ها در دانشگاه‌ها، پایان دادن به بودجه تحقیقاتی از سوی اسرائیل، عفو اعضای هیئت علمی معترض، فراهم کردن کمک‌های بشر دوستانه به غزه و پایان اشغالگری و نژاد پرستی در سرزمین‌های اشغالی، آزادی فلسطین از اشغال و ... در شعارهای آنها مطرح بوده است. در سطح کلان نیز باید به سؤال دیگری پاسخ دهیم که چرا تاکنون این تقاضاها مطرح نشده بود چون اشغال فلسطین امر تازه‌ای نیست.
وی در این باره بیان کرد: این واکنش شاید به این دلیل باشد که نوع و شدت جنایات اسرائیل در غزه در بازه زمانی کوتاه بسیار زیاد بوده است و در شمال غزه ۹۰ درصد ابنیه از بین رفته و دو سوم شهدا کودکان و زنان هستند. همچنین مراکز درمانی مورد حمله قرار گرفته و قحطی مصنوعی و مناطق مسکونی نیز بمباران شده است. این حجم از جنایات وجدان دانشجویان را بیدار کرده است. البته این واکنش در جنگ ویتنام و تبعیض‌نژادی در رژیم آفریقای جنوبی و ... رخ داده بود و جنبش دانشجویی در هردوی این موارد موثر عمل کرده است.
این استاد دانشگاه دلیل دیگر واکنش دانشجویان غربی را مقاومت مثال زدنی و مظلومانه غزه در برابر جنایات صهیونیست‌ها دانست افزود:  این حجم از جنایات اسرائیل و مقاومت غزه موجب شده است تا دانشجویان صدای اعتراض‌شان را نسبت به تحقیر آمریکا نسبت به صهیونیست‌ها اعتراض کنند. برای دانشجویان دیدن این همه وابستگی ناراحت کننده است و ـنها نسبت به آبروی رفته آمریکا معترض هستند. همه عقلا نسبت به این میزان بی اعتنایی آمریکا نسبت به جنایات معترض هستند پس دانشجویان می‌خواهند بگویند ما فرق می‌کنیم.
به گفته خرمشاد، دلیل دیگر این است که دانشجویان غربی در حال دفاع از ارزش‌های آمریکایی هستند و این ارزش‌ها را برای دنیا مفید می‌دانند و می‌خواهند بگویند این ارزش‌ها در غزه از بین رفته است. دلیل دیگر احساس گول خوردن توسط رسانه های جریان اصلی آمریکاست. آنها در شبکه های مجازی یک چیزی می‌بینند و در رسانه های آمریکایی چیز دیگر. این به غرور دانشجویان بر می‌خورد که آنها باید حقایق را از کانال‌های دیگر کشف کنند. 
استاد علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی عنوان کرد: نکته دیگر عدالت‌طلبی است یعنی دانشجویان عدالت قربانی شده را در غزه و فلسطین مطالبه می‌کنند. در نهایت فضای مجازی علی رغم اینکه اصولا بر خلاف جریان اصلی در جوامع عمل می‌کند این بار به نفع گروه مظلوم عمل کرده و به جریان اصلی خدشه وارد کرده است. 
خرمشاد در پاسخ به این سؤال که اکنون دانشگاهیان ایران چه واکنشی به مسئله فلسطین نشان دادند توضیح داد: واکنش دانشگاهیان ایران اعم از دانشجو متناسب با ابعاد فاجعه غزه نبوده است و فرمایشات رییس جمهور هم منوط به این موضوع است. بنابراین نه تنها واکنش‌ها این طوری نبوده بلکه برخی از نوشته‌های روشنفکران سکولار تعجب آمیز و تاسف آور بوده است و نه تنها همدلی نکردند بلکه به دلیل نفرت از جمهوری اسلامی حتی با این موضوع هم مخالفت کردند. 
وی با بیان اینکه برای بررسی این مسئله باید در ایران و آمریکا محیط شناسی و واکنش آنها را ارزیابی کنیم گفت: در محیط شناسی هم چهار پدیده قابل بررسی است؛ نخست در آمریکا شاهد حکومتی لیبرال سکولار هستیم که صد در صد حامی صهیونیست هاست اما در ایران حکومت اسلامی داریم که حامی فلسطینی هاست و به تبع مردم هم در فشار هستند.
وی افزود: ما قاعده نانوشته‌ای داریم که دانشگاهیان نه تنها تابع از سیاست‌های حکومت نیستند بلکه غالبا آن را نقد می‌کنند. بنابراین این روحیه باعث می‌شود دانشگاهیان اعتراض کنند و در ایران ما شاهد اعتراضات گاه و بی‌گاه نسبت به حمایت از فلسطین هستیم. این باعث شده واکنش دانشگاهیان ایرانی دربرابر حجم این جنایات متناسب نباشد.
به گفته استاد علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی، فضای فکری بر دانشگاه‌های ایران سکولار و لیبرال است و همین باعث شده اینها موضع تندی علیه صهیونیسم نداشته باشند. 
وی با بیان اینکه سابقه جنبش دانشجویی در ایران نشان می‌دهد این فضای تابعی از فضای روشنفکری و طبقه متوسط است عنوان کرد: این بدان معنی است که جنبش دانشجویی بازیگر مستقل نبوده بلکه بازیگر پیرو از طبقه روشنفکری و طبقه متوسط جدید است و چون در این باره تحلیل طبقه متوسط و روشنفکری از غزه گسترده و دقیق نبوده عدم همراهی جنبش دانشجویی نیز به این دلیل بوده است. 
خرمشاد با اشاره به اینکه جنبش دانشجویی در ایران سه گفتمان را به خود دیده است و در مقاطعی هر یک از این گفتمان‌ها هژمونی شده‌اند گفت: گفتمان سکولار سوسیالیستی(چپ)، لیبرال سوسیالیستی( راست) و انقلابی از جمله این سه گفتمان هستند. این سه گفتمان نسبت به مسئله فلسطین یکسان واکنش نشان نداند. چپ‌ها در گذشته بیشتر طرفدار فلسطین و مخالف صهیونیست‌ها بودند. در خود فلسطین هم چپ‌ها غالب بودند. در کنار اینها اسلامگرایان انقلابی موضع ضد اشغالگری داشتند و طرفدار فلسطین بودند. واکنش علامه طباطبایی و دستگیری او قبل از انقلاب به دلیل دفاع از فلسطین بوده است. اما لیبرال‌ها کمتر موضع آشکار ضد صهیونیستی داشتند. 
وی یادآور شد: این سه گفتمان هم در جنبش دانشجویی تاثیر داشته است و جنبش‌های متاثر از اسلامگرایی در ایران تحصن‌های زیادی را در این باره برگزار کردند. اما چپ‌ها و راست‌ها واکنش متناسب با واقعه نداشتند. حتی چپ‌های دانشجویی به دلیل زاویه با جمهوری اسلامی در نوعی لج بازی واکنش مثل راست لیبرال بروز می‌دهند. 
ایزدی در ادامه با بیان اینکه جنبش دانشجویی در ایران نسبت به مسئله فلسطین فعال بوده اما در مقایسه با کشورهای غربی کمتر بوده است گفت: این موضوع دو دلیل دارد؛ نخست اینکه در آمریکا دانشجویان به این واقعیت اعتراض می‌کنند که دولتشان از نسل کشی در غزه حمایت می‌کند و میلیون هادلار برای این اقدام خرج می‌کند. اگر کمک‌های سیاسی و تبلیغاتی آمریکا نباشد صهیونیست‌ها نمی‌توانند نسل کشی کنند بنابراین با پول مالیات دانشجویان این رخدادها صورت می‌گیرد.
وی ادامه داد: حال در این میان، دولت ایران نه تنها به صهیونیست‌ها کمک نمی‌کند که تماشاچی هم نیست و به محور مقاومت می‌کند. ما کنواسیونی داریم که اگر در جایی نسل کشی رخ می‌دهد همه دولت‌ها موظف هستند به سهم خود جلوی این کار را بگیرند. در بین اساتید غربی نیز افراد بسیاری به دلیل حمایت از آرمان فلسطین اخراج شده اند. اما در ایران این گونه نیست.
به گفته ایزدی، از سوی دیگر در محیط های دانشگاهی سلطه فکری و فرهنگی از سوی غرب هست و سفارت آمریکا ۴۵ سال پیش در ایران بسته شد و حضور سیاسی آنها متوقف شد اما حضور فکری و فرهنگی اینها بیشتر شده چون دسترسی به فضای مجازی بیشتر شده است.
وی با بیان اینکه رقابت های سیاسی داخلی نیز باعث شده که دانشگاهیان واکنشی از سر لجبازی داشته باشند بیان کرد: حال راه حل چیست؟ یکی از راه حل‌ها کاری است که پژوهشگاه کرده است یعنی برجسته کردن اساتید و دانشجویانی که در این باره فعالیت می‌کنند. این افراد هزینه های گسترده ای را برای حمایت از آرمانی می‌دهند  که شاید برای آنها محلی از اعراب نداشته باشد. ما استادانی داریم که کاتولیک هستند و شاید از آنها انتظار حمایت از فلسطین نیست. 
بنابراین می‌توان یک اقدام مستمر کوچکتر را درباره این موضوع انجام داد و قدم اول شناسایی این افراد است. امروز در آمریکا لابی های صهیونیستی لیست سیاهی از این افراد تهیه و این‌ها را منتشر می‌کنند تا توسط افکار عمومی به آنها فشار وارد شود. می‌توان از صحبت های این افراد محتوای مکتوب تولید شود و از این سخنان برای کارهای علمی نیز استفاده شود. 
وی با اشاره به واکنش دانشجویان دانشگاه کلمبیا نسبت به مسئله فلسطین گفت: دانشگاه کلمبیا ۲۰۰ تشکل دانشجویی دارد از این تعدا ۱۱۶ تشکل یک بیانیه دادند و در آن بیان کردند ما غربی‌ها برای ریشه کن کردن تمدن غرب می‌جنگیم. این جمله قابل تامل است. ورود به دانشگاه کلمبیا سخت است و تنها ۵ درصد متقاضیان وارد این دانشگاه می‌شوند و هزینه بسیار سنگینی هم می‌دهند. این دانشگاه کارش تربیت نسل نخبه بعدی آمریکاست. این محیطی که ساخته شده تا نسل‌کش‌های بعدی را تربیت کند بخش زیادی از این‌ها حرفی می‌زنند که ما جرئت نداریم این حرف‌ها را بزنیم. ما تاکنون نگفتیم می‌خواهیم تمدن غرب را ریشه کن بکنیم ولی آنجا چنین حرفی می‌زنند. پس در محیط‌های فکری آمریکا اتفاق غیر طبیعی در حال رخ دادن است. 
این استاد دانشگاه گفت: یکی از دغدغه‌های دانشجویی منابع مالی است که دانشگاهیان از صهیونیست‌ها  می‌گیرند و آنها به این فرایند اعتراض دارند. به همین دلیل و برای جلوگیری از این اعتراضات کلا قوانین دانشگاه‌ها را عوض کردند تا تجمعات را سازماندهی کنند. مثلا گفته اند دانشجویان بلندگو نداشته باشند یا تعدادشان محدود باشد. پس دفاع از فلسطین برای غربی‌ها نمادی از یک جنبش مردمی علیه یک سلطه ویرانگری است که اولین قربانی اش خود مردم آمریکا هستند. شما نتیجه انتخابات آمریکا را دیدید. در نظرسنجی‌ها مشخص شده بود مهاجران به ترامپ رای داده بود و کسانی که دغدغه سقط جنین داشتند به هریس رای دادند. عده ای نگران دموکراسی بودند و به هریس رای دادند اما همان دو مورد اول هم به هریس کمکی نکرد. ما کاهش شرکت جوانان را در حد هشت درصد در انتخابات آمریکا دیدیم و بسیاری از مخالفان ترامپ اصلا رای ندادند و نقش غزه در شکست هریس دیده می‌شود.
متقی آخرین سخنران این نشست با بیان اینکه مسئله فلسطین برای بسیاری از گروه‌های اجتماعی در ایران مغفول است گفت: وقت صحبت از مسئله مقاومت می‌شود یک نوع ابهام رفتاری و ادارکی را می‌بینیم. من از سال ۵۶ تاکنون در دانشگاه تهران بودم چنین وضعیتی هیچ وقت ندیدم. همیشه دانشگاه مرکز حمایت از مظلوم و پیروی عدالت بود. چنین فضایی نبود که اسرائیل نسل کشی کند و ساخت روشنفکری و دانشجویی در وضعیت انفعالی باشد. 
وی افزود: من این شرایط را با رویکرد دورکیمی و وضعیت بی هنجاری توصیف می‌کنم. یعنی گروه های دانشجویی پیوند گفتمانی خود را با ساخد سیاسی از دست می‌دهند یعنی اگر ساخت سیاسی از فلسطین حمایت می‌کند نباید از غزه دفاع کنیم.
به گفته متقی، حمایت از مقاومت در محیط دانشجویی در وضعیت برساخته نیست. گفتمان بیانگر واقعیتی است که در ساخت اجتماعی بازتولید شده و قالب های ذهنی  ادارکی را شکل می‌دهد و بسیج اجتماعی ایجاد می‌کند. گروه هایی که بشار را سرنگون کردند نسبت به اینکه اسرائیل ۴۰۰ نقطه این‌ها را منهدم کرد واکنشی نداشتند. 
این استاد دانشگاه تاکید کرد: گفتمان باید بتواند بسیج اجتماعی ایجاد کند فقدان بسی اجتماعی نشان می‌دهد هیچ گفتمانی در این باره در ساخت اجتماعی شکل نگرفته است. گفتمان حمایت از فلسطین باید از سوی بسیج اجتماعی ایجاد شود. در آمریکا واقعیت های محیطی شکل گرفت و این حمایت بروز یافت.
وی یادآور شد: اگر گفتمان در اینجا ضعیف باشد نیروهای مقاومت در شرق مدیترانه با چالش مواجه می‌شوند. باید فضای دانشجویی ما به سوی عدالت محوری حرکت کند. من این انفعال دانشجویان ایرانی را ناشی از بیگانگی می‌دانم که آلبر کامو در کتابش به آن می‌پردازد. دانشجو برایش فرقی نمی کند در محیط پیرامونش چه رخ داده است.
متقی در پایان بیان کرد: باید امیدوار باشیم فضای دانشجویی ما نسبت به جنبش مقاومت ادراک پیدا کند.


 

دفعات مشاهده: 52 بار   |   دفعات چاپ: 3 بار   |   دفعات ارسال به دیگران: 0 بار   |   0 نظر


کلیه حقوق این وبگاه متعلق به پانزدهمین جشنواره بین‌المللی فارابی است.

طراحی و برنامه‌نویسی: یکتاوب افزار شرق